Tỷ giá hối đoái là gì? Ảnh hưởng tỷ giá ngoại hối tới doanh nghiệp

Tỷ giá hối đoái là gì? Các ảnh hưởng từ tỷ giá hối đoán kinh tế vĩ mô tới hoạt động doanh nghiệp như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Tỷ giá hối đoái là gì?

Tỷ giá hối đoái tiếng Anh gọi là Currency Exchange Rate. Đây là khoảng tỷ lệ giữa đồng tiền của hai quốc gia khác nhau. Hiểu đơn giản, đây là số tiền mà một cá nhân có thể dùng để mua một đơn vị ngoại tệ của một đất nước bất kỳ trên thế giới.

Tỷ giá ngoại hối hiện được xem như mối quan hệ so sánh giữa đồng tiền của hai quốc gia dựa theo một tiêu chuẩn nhất định. Nếu như trước đây, nhiều quốc gia thường sử dụng chế độ bản vị vàng để làm quy chuẩn xem xét tỷ giá ngoại hối thì tỷ giá hối đoái được hiểu là sự so sánh giữa tiền vàng của hai quốc gia.

Theo quy định tại Luật ngân hàng nhà nước Việt Nam năm 1997: tỷ giá hối đoái là tỷ lệ giá trị của đồng Việt Nam so với giá trị đồng tiền nước ngoài. Tỷ lệ này hình thành dựa trên cơ sở tỷ lệ cung cầu ngoại tệ và do ngân hàng trung ương điều tiết, xác định.

Hiện nay, tiền giấy phổ biến nên bản vị vàng đã không còn được sử dụng. Vì thế, việc so sánh sức mạnh của hai đồng tiền khác nhau thường được quy chuẩn nhờ việc so sánh sức mua của hai loại tiền tệ.

Chênh lệch tỷ giá hối đoái là gì?

Theo quy định tại điều 69, thông tư 200/2014/TT-BTC, chênh lệch tỷ giá hối đoái là sự chênh lệch từ việc trao đổi thực thế, quy đổi cùng một lượng tiền tệ sang đơn vị kế toán theo tỷ giá hối đoái khác nhau. Trong đó, các trường hợp phát sinh chênh lệch gồm:

• Chênh lệch tỷ giá thực tế phát sinh trong hoạt động đầu tư xây dựng để hình thành TSCĐ.
• Chênh lệch tỷ giá phát sinh trong kỳ kinh doanh , kể cả hoạt động của các doanh nghiệp vừa kinh doanh vừa đầu tư xây dựng.
• Chênh lệch do đánh giá lại các khoản mục có nguồn gốc ngoại tệ tại ngày lập bảng cân đối kế toán.

Lỗ tỷ giá hối đoái là gì?

Căn cứ theo thông tư 78/2014/TT-BTC, lỗ tỷ giá hối đoái được hiểu như sau: Lỗ chênh lệch tỷ giá hối đoái do đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ cuối kỳ tính thuế bao gồm chênh lệch tỷ giá hối đoái do đánh giá lại số dư cuối năm là: tiền mặt, tiền gửi, tiền đang chuyển, các khoản nợ phải thu có gốc ngoại tệ.

Tỷ giá hối đoái có những loại nào?

Theo đối tượng xác định

• Tỷ giá ngoại hối chính thức: Đây là mức tỷ lệ do ngân hàng quốc gia của nước đó xác định. Tỷ lệ này thường được sử dụng làm cơ sở để các ngân hàng thương mại xác định chính xác giá mua bán ngoại tệ có kỳ hạn.
• Tỷ giá ngoại hối thị trường: Đây là tỷ lệ phần trăm được hình thành dựa trên quan hệ cung cầu của thị trường tiền tệ.

Theo kỳ hạn thanh toán

• Tỷ giá giao ngay: Tỷ giá SPOT thường được các ngân hàng, tổ chức tín dụng niêm yết tại thời điểm giao dịch. Mức giá này cần phải đảm bảo không vượt quá con số do ngân hàng nhà nước đưa ra.
• Tỷ giá kỳ hạn: Tỷ giá giao dịch kỳ hạn Forward thường được các tổ chức tín dụng tự tính toán với nhau. Tuy nhiên, con số này bắt buộc phải nằm trong biên độ quy định của cơ quan chức năng.

Theo giá trị tỷ giá

• Tỷ giá danh nghĩa: Là dạng tỷ lệ được biểu hiện theo mức giá hiện tại của thị trường và không có tính tới các ảnh hưởng nào của lạm phát tiền tệ có tác động đến.
• Tỷ giá hối đoái thực: Đây là mức tỷ lệ đã tính đến tác động của lạm phát, sức mua trong một thời gian nhất định. Tỷ giá hối đoái thực sẽ thể hiện rõ khả năng cạnh tranh của quốc gia trên thị trường quốc tế.

Theo phương thức chuyển ngoại hối

• Tỷ giá điện hối: Đây là tỷ giá thường được niêm yết tại ngân hàng và là cơ sở để xác định các mức giá khác nhau.
• Tỷ giá thư hối: Là tỷ giá ngoại hối được chuyển bằng thư và luôn thấp hơn điện hối.

Theo thời điểm mua/bán

• Tỷ giá mua: Là mức tiền mà ngân hàng sẽ phải trả khi mua ngoại tệ
• Tỷ giá bán: Là mức tiền mà tổ chức tín dụng, ngân hàng phải trả khi khách giao dịch ngoại hối bán tiền.

Tỷ giá ngoại hối song phương

Tỷ giá hối đoái song phương tiếng Anh là Bilateral Exchange Rate. Đây là mức giá so sánh giữa đồng tiền của một quốc gia này với quốc gia khác nhưng chưa đề cập đến các yếu tố về lạm phát. Trong đó:

• Exchange Rate > 1: Đồng tiền coi như mất giá với các đồng tiền còn lại.
• Exchange Rate< 1: Đồng tiền coi như được giá.

Thông thường, nhiều quốc gia sẽ lấy đồng USD để tính toán Bilateral Exchange Rate cho riêng mình vì đồng USD hiện đang là đồng tiền có giá trị nhất trên thế giới.

Tỷ giá hối đoái neo là gì?

Tỷ giá hối đoái neo được hiểu là con số khi giá trị của đồng tiền được gắn liền với mức giá của một thước đo nào khác như: vàng, kim loại quý, dầu mỏ. Hiện nay, tỷ giá hối đoái neo được sử dụng nhiều nhất đó là với các dạng bản vị vàng, bản vị dầu mỏ.

Công thức tính tỷ giá hối đoái

Cách xác định tỷ giá giữa 2 đồng tiền định giá

Ví dụ: Chúng ta muốn biết tỷ giá yết giữa VND/USD và CNY/USD, TG chéo VND/CNY khi mua; bán thì được áp dụng theo công thức:

Yết giá/ định giá = (Yết giá/ USD)/ (Định giá/USD)

• VND/USD = X/(X+VND)
• CNY/USD= Y/(Y+CNY)

Trong đó:

• X = tỷ giá mua
• X + VND: TG bán của VND
• Y= tỷ giá mua
• Y + CNY: tỷ giá bán của CNY.

Cách tính tỷ giá 2 đồng tiền yết giá

Yết giá/ định giá = (USD/định giá)/ (USD/yết giá) 

• USD/VND = X/X + VND
• USD/CNY = Y/Y + CNY

Trong đó:

• X là tỷ giá mua và X + VND là tỷ giá bán của ngoại tệ VND.
• Y là tỷ giá mua và Y + CNY là tỷ giá bán của ngoại tệ CNY.

Các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái

Về thương mại

• Tốc độ tăng trưởng kinh tế: Khi tăng trưởng kinh tế, nhất là hoạt động xuất khẩu sản phẩm cao hơn tốc độ tăng giá thì tỷ lệ trảo đổi về thương mại tăng. Kéo theo đó là tỷ giá hối đoái giảm và ngược lại.
• Cán cân thanh toán: Nếu thanh toán quốc tế cao, đồng ngoại tệ tăng, nội tệ giảm sẽ khiến tỷ giá hối đoái tăng.

Về lạm phát

Nếu các tiêu chí về lạm phát của hoạt động kinh tế vĩ mô có sự thay đổi. Điều này sẽ tác động lên các hoạt động kinh doanh quốc tế và làm cho tỷ giá hối đoái giữa hai đồng tiền có sự thay đổi rõ rệt.

Về thu nhập

Khi thu nhập bình quân đầu người GDP của một quốc gia tăng cao, người dân trong nước cũng sẽ có xu hướng muốn sử dụng các mặt hàng có chất lượng tốt từ bên ngoài. Vì thế, nhu cầu về ngoại tệ sẽ tăng, kéo theo đó là tỷ giá hối đoái cũng tăng theo.

Về lãi suất

Lãi suất tiền gửi sẽ ảnh hưởng tương đối nhiều đến các hoạt động đầu tư khác nhau ở sàn chứng khoán nước ngoài. Từ đó cũng ảnh hưởng phần nào đó tới với tỷ giá hối đoái.

Tỷ giá hối đoái tác động thế nào đến doanh nghiệp?

• So sánh sức mua của dòng tiền: Các công cụ chính sách tỷ giá thường rất hữu hiệu để so sức giá trị đồng nội tệ và ngoại tệ. Từ đó giúp doanh nghiệp có thể đưa ra được những con số cụ thể về sức mua trong dòng tiền của doanh nghiệp nhằm thực hiện các hoạt động mua bán có hiệu quả cao.

• Ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu: Với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, nếu tỷ giá hối đoái có sự thay đổi sẽ giúp sức cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu của quốc gia đó được nâng cao trên thị trường quốc tế. Từ đó giúp cán cân thương mại quốc gia được cải thiện.

Tỷ giá hối đoái hiện tác động rất mạnh đến mọi mặt của hoạt động kinh doanh. Qua bài viết này, hy vọng bạn đã hiểu rõ cơ chế hoạt động để có thể đưa ra được biện pháp nhằm ổn định hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mình.