Mức thuế thu nhập cá nhân vẫn tăng cho dù thất nghiệp nhiều

Mức thuế thu nhập cá nhân cần phải được giảm để hỗ trợ người lao động trong hoàn cảnh khó khăn hiện nay bởi tình hình chung. 

Đáng lẽ phải giảm thì lại tăng

Luật quản lý thuế 2019 bắt đầu có hiệu lực kể từ tháng 7/2020. Theo đó, mức giảm trừ gia cảnh đối với người chịu thuế được điều chỉnh từ 9 lên 11 triệu đồng/ tháng đối với người nộp thuế, từ 3.6 lên 4.4 triệu với người phụ thuộc. 

Và với quy định mới về mức giảm trừ gia cảnh khi nộp thuế thu nhập cá nhân. Bộ tài chính dự kiến sẽ có 6.8 triệu người được hưởng lợi từ việc không phát sinh thêm các khoản tiền thuế khác nhau cần nộp. NGoài ra, thu nhập của người lao động hiện hầu hết đều bị sụt giảm vì tình hình khủng hoảng chung. Theo thống kê, cả nước có 31.8 triệu người từ 15 tuổi trở lên bị ảnh hưởng bởi khủng hoảng dịch bệnh. Trong đó có cả những lao động bị mất việc, phải nghỉ giãn việc, nghỉ luân phiên, giảm giờ làm, giảm thu nhập…

Tuy nhiên, mức thuế thu nhập cá nhân của lao động lại liên tục tăng. Trong đó, theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, thu thuế TNCN tám tháng qua đạt 77.100 tỉ đồng. Trong đó tháng 6 thu được 6.900 tỉ đồng, tháng 7 là 7.400 tỉ đồng và tháng 8 vọt lên 10.400 tỉ đồng… Đây là mức tăng gây bất ngờ.

Lý giải việc thuế TNCN tăng mạnh trong bối cảnh giảm thu nhập và thất nghiệp gia tăng, ông Lê Văn Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Tuyên truyền và hỗ trợ người nộp thuế thuộc Tổng cục Thuế, cho biết: Nếu tính lũy kế thì thu thuế TNCN trong chín tháng đầu năm nay (tính đến ngày 15-9) tăng 7.100 tỉ đồng so với tháng 8, đạt 84.200 tỉ đồng.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên. Ví dụ, mặc dù kinh tế khó khăn nhưng tốc độ tăng trưởng kinh tế chín tháng đầu năm vẫn tăng trưởng dương (tăng 2,12%); chỉ số giá bình quân chín tháng tăng 3,85% so với cùng kỳ năm trước.

Thứ hai, trong tổng thu chín tháng đầu năm, số thu tăng chủ yếu do những nguồn thu phát sinh từ kinh tế năm 2019 nộp trong quý I tăng khá, tăng 17,2% so với cùng kỳ. Tình hình kinh tế năm 2019 tăng khá tốt dẫn đến các doanh nghiệp (DN) chi trả thu nhập cho NLĐ trong dịp trước và sau tết Nguyên đán tăng cao. Ngoài ra, thị trường bất động sản sôi động, thị trường chứng khoán khởi sắc…

Từ tháng 7 đến nay, hoạt động trên sàn chứng khoán thanh khoản tăng cao. Thị trường bất động sản bắt đầu có dấu hiệu hồi phục nhẹ so với quý II nên thu thuế TNCN từ những nguồn này tăng khá đã kéo thuế TNCN trong quý III tăng 2% so với cùng kỳ.

“Bước vào tháng 8, thực hiện Nghị quyết 945/UBTVQH14 về nâng mức chiết trừ gia cảnh thuế TNCN nên thu từ tiền lương, tiền công tháng 8 chỉ bằng 93,7%, thu từ hộ cá nhân kinh doanh tháng 7 và tháng 8, kể cả tháng 9 vẫn chưa hồi phục và thấp hơn cùng kỳ. Dự báo thu từ nay đến cuối năm đối với nguồn thu này còn nhiều khó khăn” – ông Lê Văn Hải giải thích.

Xem thêm: Tiền lương sẽ có những thay đổi nào cho NLĐ kể từ 2021

Tăng do thu thuế tiền trợ cấp mất việc

Mặc dù các cơ quan chức năng đã có giải thích về mức thuế thu nhập cá nhân tăng cao như trên nhưng các doanh nghiệp, chuyên gia và người lao động lại nghĩ khác. Luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty Luật Minh Đăng Quang, đánh giá số thu thuế TNCN tăng một phần do khoản thu 10% TNCN đối với khoản tiền DN hỗ trợ NLĐ nghỉ việc, mất việc làm do ảnh hưởng của đại dịch.

“Số lượng lao động mất việc, nghỉ việc gia tăng thì số thu thuế này tăng lên. Dù NLĐ có thể được hoàn lại khoản thuế này sau khi làm thủ tục quyết toán thuế cho cả năm 2020 vào tháng 3-2021” – ông Xoa nói.

Ngoài ra, ông Xoa phân tích từ đầu tháng 7-2020, áp dụng mức giảm trừ cảnh cho bản thân người nộp thuế. Như vậy trên thực tế, số thuế TNCN của NLĐ có thể giảm nhưng không đáng kể vì các bậc chịu thuế quá dày, thu nhập tính thuế hàng tháng giữa các bậc cách nhau không nhiều. Điều này cho thấy tăng việc giảm trừ gia cảnh không phải để giảm thuế mà chạy theo lạm phát. Bên cạnh đó, đối tượng chịu thuế TNCN hiện nay đã tăng lên so với trước đây rất nhiều.

Làm việc cho một công ty nước ngoài tại TP.HCM gần chục năm nhưng do ảnh hưởng của dịch COVID-19 khiến công ty khó khăn, buộc tạm ngừng hoạt động nên anh Xuân Tiến (quận 12, TP.HCM) mất việc làm hơn hai tháng nay. Anh Tiến cho biết phía công ty chi trả tiền trợ cấp thôi việc tương đương với sáu tháng lương, khoảng 190 triệu đồng.

Thế nhưng, anh Tiến bức xúc cho biết dù bị cho nghỉ việc, khả năng kiếm việc làm rất khó khăn vì dịch nhưng vẫn bị khấu trừ thuế TNCN. “10% thuế TNCN mà tôi bị khấu trừ tương đương với 15 triệu đồng. Đây là số tiền lớn đối với chúng tôi trong lúc khó khăn, cao hơn một tháng thu nhập. Dù phía cơ quan thuế nói sẽ làm thủ tục hoàn thuế vào cuối năm nhưng tôi thấy khoản khấu trừ này bất hợp lý. NLĐ mất việc làm lại còn bị thu thuế TNCN từ khoản trợ cấp thôi việc là vô lý” – anh Tiến nói.

Cần giảm ngay thuế

Trong bối cảnh khó khăn hiện nay, nhiều người đồng ý rằng việc giảm mức thuế thu nhập cá nhân là điều rất cần thiết vì nó giúp kích cầu tiêu dùng nội địa, tăng tiêu thụ sản phẩm, tạo động lực cho sản xuất, kinh doanh.

Luật sư Trần Xoa cho rằng trước mắt Chính phủ cần chỉ đạo ngành thuế xem xét việc không thu thuế TNCN 10% đối với khoản tiền mà các công ty hỗ trợ NLĐ nghỉ việc, mất việc làm do ảnh hưởng của đại dịch.

“Bên cạnh đó, để hỗ trợ NLĐ trong thời điểm dịch COVID-19, cần quy định mức thu nhập vãng lai phải chịu thuế TNCN 10% là 5 triệu đồng thay vì 2 triệu đồng như hiện tại” – luật sư Xoa góp ý.

Đồng quan điểm, chuyên gia thuế Nguyễn Thái Sơn nhấn mạnh các cơ quan chức năng cần phải giảm 30% thuế TNCN cho người dân như đã hỗ trợ với các DN.

Bởi việc giảm mức thuế thu nhập cá nhân mà lao động phải nộp sẽ kích cầu tiêu dùng trong nước, kích thích sản xuất giúp nền kinh tế hồi phục vượt qua khó khăn trong bối cảnh dịch bệnh ảnh hưởng tiêu cực. Mặt khác, cá nhân cũng là những thành phần kinh tế, thành phần sản xuất. Vì thếviệc giảm thuế thu nhập cá nhân là điều cần thiết và nên làm.